SVEPPAGREIFINN hefur nokkrum sinnum minnst á hliðarseríuna Série Le Spirou de… eða Sérstök ævintýri um Sval... eins og hún myndi líklega vera kölluð á íslensku. En sá bókaflokkur var settur á laggirnar til að brjóta aðeins upp hina gömlu ímynd af Sval og Val og um leið til að höfða til eldri lesenda sagnanna. Sala á bókunum úr upprunalegu Sval og Val seríunni hefur minnkað um meira en helming frá því að seint á 20. öldinni og reyndar hefur myndasögusala almennt dregist mikið saman síðustu áratugina. Við munum hvernig myndasöguútgáfan lognaðist smán saman út hér á landi á síðustu áratugum 20. aldarinnar og útgáfa þeirra hætti síðan alveg að standa undir sér. Froskur útgáfa kom reyndar sterk inn löngu seinna og hefur reynt að vera dugleg við að að matreiða þetta skemmtilega efni í íslenska lesendur á ný en sú útgáfa er nánast að borga með sér. Líklega er það í flestum tilfellum við, þessir gömlu myndasögulesendur, sem erum að kaupa bækurnar frá Froski bæði fyrir okkur sjálf en einnig til gjafa fyrir yngri kynslóðirnar. Við trúum því augljóslega að það efni sem við kunnum að meta í okkar æsku höfði líka til yngri kynslóðanna í dag. En ástæðu þessa áhugaleysis á teiknimyndasögum má að sjálfsögðu rekja til aukins framboðs á ótal öðru afþreyingarefni fyrir börn og unglinga. Heilt yfir eru allar bækur auðvitað á hröðu undanhaldi í heimi þeirra kynslóða sem hafa verið í meiri samskiptum við símana sína heldur en lifandi fólk. Myndasögur nútímans eru því ekki lengur sniðnar að áhuga barna og unglinga heldur oft á tíðum látnar höfða meira til okkar hinna eldri. Almennt eru það nefnilega gömlu lesendurnir og nördarnir sem eru helsti markhópur og kaupendur myndasagna í dag.
Áðurnefnd Série Le Spirou de… er því meira hugsuð fyrir fullorðna og þá kannski sérstaklega þær kynslóðir sem lásu Sval og Val bækurnar í bernsku. Alls hafa nú verið gefnar út 14 bækur í Belgíu úr þessari hliðarseríu. Þarna er um að ræða bókaflokk þar sem einstakir listamenn og handritshöfundar hafa fengið tækifæri til að semja sjálfstæðar sögur um ævintýri þeirra Svals og Vals. Eðlilega teljast bækurnar ekki til aðalseríunnar enda sögurnar með öllu ótengdar upprunalegu ævintýrunum. Margir þeirra höfunda sem hafa spreytt sig á Série Le Spirou de… hafa til dæmis tekið þann kostinn að láta sögur sínar fjalla um bernsku eða alla vega yngri ár Svals og eins er mjög breytilegt á hvaða tímum hver bók fjallar um. Árin í kringum Síðari heimsstyrjöldina hafa til dæmis verið mjög vinsælt sögusvið hjá höfundum bókanna í seríunni en í rauninni virðist tiltölulega allt vera leyfilegt. Tímaflakk er nokkuð áberandi í þessum bókum og það hefur til að mynda gefið höfundum þeirra tækifæri bæði til að hoppa inn í þann tíma sem þeim hentar en um leið til að tengja sögurnar við atvik og persónur úr upprunalegu seríunni. Það þarf líklega ekki að taka það fram að þessar bækur hafa ekki enn verið gefnar út á íslensku.
En það var í janúar árið 2006 sem belgíska bókaútgáfan Dupuis hóf útgáfu á nýrri seríu sem skyldi fjalla um þá Sval og Val á þennan alveg nýjan hátt. Samið var við þrjú ný höfundateymi sem fengu það hlutverk eða tækifæri að tjá sig í raun á þann hátt sem þeim sýndist og þannig var lagður grunnurinn að þremur fyrstu sögunum í bókaflokknum. Þessi fyrsta bók í Série Le Spirou de... var samin af þeim Fabien Vehlmann og Yoann Chivard en svo vel þótti þeim takast með viðfangsefni sitt að fáum árum seinna voru þeir fengnir til að taka við upprunalegu Sval og Val bókaröðinni. Þar Yoann og Vehlmann gerðu því 51. söguna sem kom út árið 2010 og nefnist Alerte aux Zorkons og síðan hafa þeir félagar haldið utan um upprunalegu seríuna sem aðalhöfundar.
Og úr því að SVEPPAGREIFINN er byrjaður að fjalla aðeins um ævintýri Svals er ekki úr vegi að velta sér aðeins upp úr upprunalegu seríunni og framtíð hennar. Eins og áður var vikið að hefur orðið mikill samdráttur í sölu teiknimyndasagna og Sval og Val bækurnar hjá Dupuis útgáfunni eru þar engin undantekning. Nýjasta sagan í bókaflokknum La Colère du Marsupilami (Hefnd Gormsins) eftir þá Yoann og Vehlmann hefur ekki selst í nema um 60.000 eintökum á meðan Sval og Val bækurnar voru að seljast í 120-150.000 eintökum á níunda áratuginum. Á sama tíma hefur heyrst að Le Journal d'un ingénu eftir Émile Bravo úr hliðarseríunni hafi selst í um 100.000 eintökum. Það er því eðlilegt að Dupuis hugsi sinn gang. Upprunalegu Sval og Val bækurnar hafa alltaf verið hugsaðar fyrir börn og unglinga en sá aldurshópur er hreinlega alveg hættur að kaupa þessar bækur. Töluverður
hringlandaháttur hefur verið hjá útgáfunni varðandi seríuna að undanförnu og virðast stjórnendur þar á heimili ekki vera hreinlega alveg
með framhald hennar á hreinu. Til stóð að 56. hefðbundna Sval og Val bókin (La Dernière Aventure de Spirou) kæmi út í október 2018 en enn hefur sú bók þó ekki litið dagsins ljós. Í þessari enn óútkomnu bók mun vera að finna samansafn af stuttum sögum en sú fyrsta af þeim nefnist Boulevard du Crépuscule og birtist í SPIROU teiknimyndatímaritinu í lok maí 2018. Spurningar hafa því vaknað um hvort að dagar hinnar upprunalegu seríu um Sval og Val séu taldir eða hvort hún hafi hreinlega verið sett aðeins á bið. Sú umræða hefur svo sem komið upp áður. Í gegnum tíðina hefur nokkrum sinnum
verið gert alveg tveggja til þriggja ára hlé á milli bóka og frá síðustu
bók Tome og Janry og til fyrstu bókar Morvan og Munuera liðu til dæmis
sex ár.
Í einhverri viðleitni sinni við að breyta til og bjarga þeim Sval og Val hefur Dupuis nú tilkynnt um nýjan bókaflokk um þá félaga sem ætlunin er að höfði til ungs fólks. Þarna er um að ræða aðra sjálfstæða hliðarseríu sem nefnist Supergroom og fjallar um hvernig þeir félagar pluma sig í amerískum ofurhetjustíl. Þessi nýja sería hefur jafnvel verið nefnd í gríni "Hinir belgísku X-man" en sambærilegar myndasögur (til dæmis frá MARVEL) hafa aldrei slegið almennilega í gegn á belgísk/franska málsvæðinu. Hugmyndin er því að gera svolítið grín að slíkum myndasögum. Eins
og áður segir er þarna á ferðinni eins konar ofurhetjusögur, í anda
amerískra hetjusagna, þar sem hinn grímuklæddi Svalur sinnir tilfallandi
verkefnum sínum í hefðbundnum en fyndnum ofurhetjustíl. Þeir
Yoann og Vehlmann hafa verið að vinna að þessu verkefni en það tengist
einnig 80 ára afmæli Svals sem haldið var upp á á síðasta ári. Einhverjar hugmyndir voru jafnvel um að bækurnar úr seríunum kæmu út til skiptis, ein úr upprunalegu seríunni og ein úr Supergroom, annað hvert ár en sú hugmynd ku vera dottin upp fyrir. Forsmekkinn að þessari nýju hliðarseríu má sjá í bókinni Les folles aventures de Spirou sem Dupuis útgáfan sendi frá sér árið 2017. SVEPPAGREIFINN minntist lítillega á þessa bók í færslu fyrir tæplega ári síðan en í Les folles aventures de Spirou má finna safn stuttra sagna um Sval og Val sem þeir Yoann og Vehlmann höfðu verið að dunda sér við að semja áður en þeir tóku yfir aðalseríuna. Tvær af sögunum sex sem eru í bókinni tengjast þessari Supergroom seríu.
- 1) En þessi fyrsta saga Série Le Spirou de... nefnist hins vegar Les Géants pétrifiés (Steinrisarnir á ísl. samkv. Wikipedia) og á nokkuð meira sammerkt með upprunalega bókaflokknum en aðrar sögur úr hliðarseríunni. Hún gerist í nútímanum og að miklu leyti í hinu þekkta umhverfi upprunalegu bókanna en að öðru leyti er sagan sjálfstæð. Þó nokkuð er því um tengingar á milli seríannna og margar persónanna úr Sveppaborg og nágrenni koma fyrir í bókinni. Kannski hafa þeir Yoann og Vehlmann ekki alveg áttað sig á þeim möguleikum sem frelsi bókaflokksins bauð upp á en sagan er alveg ágæt.
- 2) Næsta saga í Série Le Spirou de... hefur hins vegar ekki alveg þessa sömu tengingu. Bók númer tvö nefnist Les Marais du temps (Mýri fortíðarinnar) og kom út árið 2007 en höfundur hennar er Frank Le Gall. Hann sá bæði um handritsgerð og teikningar sögunnar. Þessi saga gerist að stórum hluta í París fortíðarinnar og eðli málsins samkvæmt kemur þar tímaflakk að sjálfsögðu heilmikið við sögu. Les Marais du temps er í drungalegri kantinum og útlitslega gæti hún alveg hafa komið úr smiðju Charles Dickens.
- 3) Þriðja sagan heitir Le Tombeau des Champignac (Grafhvelfingar Sveppaborgar) og er eftir þá Yann Pennetier handritshöfund og listamanninn Fabrice Tarrin en þessi bók kom einnig út árið 2007. Þó sagan sé sjálfstæð gæti hún tæknilega hafa komið úr upprunalegu Sval og Val seríunni en hún gerist í nútímanum líkt og fyrsta bókin úr bókaröðinni. Höfundarnir sækja mikið af hugmyndum og efni sögunnar úr smiðju André Franquins og Bitla leikur til dæmis stórt hlutverk í bókinni. Þar kemur jafnvel við sögu meint ástarsamband Bitlu og Svals.
- 4) Le Journal d'un ingénu (Dagbók hrekkleysingja) er fjórða sagan en SVEPPPAGREIFINN er afskaplega hrifinn af þessari bók eins og hann hefur áður minnst á í færslu hér. Sagan er eftir franska (hann á reyndar spænska foreldra) listamanninn Émile Bravo en hún var gefin út árið 2008 og hefur fengið fjölda verðlauna og viðurkenninga. Þarna kvað við svolítið nýjan (líka kannski pínu grámóskulegan) tón í þessari seríu en sagan fjallar um Sval og ævintýri hans í byrjun Seinni heimsstyrjaldarinnar og meðal annars hvernig þeir Valur kynntust. Margar vísanir eru í Tinna bækurnar í þessari sögu en Bravo er mikill aðdáandi þeirra bóka.
- 5) Næsta bók heitir Le Groom Vert-de-Gris (Á valdi kakkalakkanna) og er númer fimm í ritröðinni Série Le Spirou de... Handritið er eftir Yann Pennetier en Olivier Schwartz teiknaði söguna sem kom út árið 2009. Aftur er Síðari heimsstyrjöldin sögusviðið en þó á allt annan hátt en í Le Journal d'un ingénu. Félagarnir Svalur og Valur fá báðir alveg ný og ólík hlutverk í bókinni en þar leika þeir stóra rullu gegn þýska hernámsliðinu í Brussel. Valur sem sveimhuga glaumgosi en Svalur sem njósnari andspyrnuhreyfingarinnar. Í bókinni má finna fullt af vísunum í aðrar þekktar, belgískar myndasöguseríur en sagan birtist á íslensku í myndasögublaðinu Neo Blek árið 2011.
- 6) Sjötta bókin Panique en Atlantique (Uppnám á Atlandshafi) frá árinu 2010 er eftir þá Lewis Trondheim og Fabrice Parme en sú saga er mjög ólík öllum hinum bókunum í seríunni hvað teiknistíl varðar. Þarna er eiginlega um að ræða Svalur og Valur í einhvers konar Ren & Stimpy stíl. Sagan gerist að miklu leyti á skemmtiferðaskipi og prófessor Sprtschk, sem margir muna eftir bókinni úr Le voyageur du Mésozoïque í upprunalegu seríunni, kemur meðal annars við sögu.
- 7) Sagan La Femme léopard (Hlébarðastúlkan) er sú sjöunda í seríunni en fjögur ár voru þarna liðin frá því næsta saga á undan kom út. Sagan er eftir þá Yann og Schwartz og er sjálfstætt framhald af sögunni Le Groom Vert-de-Gris sem þeir höfðu gert fimm árum áður. Enn er sögusviðið Brussel en að þessu sinni skömmu eftir að Síðari heimsstyrjöldinni lauk. Aftur fara höfundarnir þá leið að tengja þekktar belgískar myndasöguseríur við sögu sína en að þessu sinni eru það mest Tinna bækurnar sem vísað er í.
- 8) La Grosse tête (Stórhöfði) er áttunda bókin í bókaflokknum en hún kom út árið 2015. Handritshöfundarnir Makyo (Pierre Fournier) og Toldac og teiknarinn Téhem gerðu þessa sögu en kápa bókarinnar er augljós vísun í Sval og Val bókina La Mauvaise tête eftir Franquin, frá árinu 1957, sem er í uppáhaldi hjá mörgum en hefur ekki enn komið út á íslensku.
- 9) Og enn eru fetaðar nýjar slóðir í níundu sögu seríunnar. Bókin Fantasio se marie (Valur í hnapphelduna) frá árinu 2016 er að öllu leyti eftir Belgíumanninn Benoit Feroumont og óhætt er að segja að þar kveði við algjörlega nýjan tón. Brúðkaup Vals, móðir Svals og galdrar eru meðal þess sem kemur við sögu Fantasio se marie en margir vilja líka meina að bókin sé ákaflega feminísk.
- 10) Þetta sama ár 2016 kom einnig út tíunda bókin La Lumière de Bornéo (Ljósið frá Bornéo) eftir Frank Pé og Ziorou og enn á ný kjósa höfundarnir að leyfa viðfangsefninu að fara út á enn eina ystu brúnina. Svalur er sestur í helgan stein og hefur snúið sér að málun og garðyrkju en auðvitað gengur slík slökun ekki til lengdar. Sagan er mjög falleg á allan hátt enda lituð af umhverfisvernd og hefur til að mynda hlotið verðlaun úr þeirri átt. Bókin er með fullt af ýmsum vísunum úr upprunalegu seríunni.
- 11) Ellefta saga seríunnar Le Maître des hosties noires (Meistari svartagaldursins) sem kom út árið 2017 er þriðja bók þeirra Yann og Schwartz í bókaflokknum en hún er beint framhald bókarinnar La Femme léopard. Enn fara þeir félagar þá leið að vísa í aðrar myndasöguseríur frá Belgíu og að þessu sinni einblína þeir á margar af sögupersónum Hergés.
- 12) Tólfta bókin í seríunni kom líka út árið 2017 en sú saga er eftir handritshöfundinn Yves Sente og listamanninn Laurent Verron og nefnist Il s'appelait Ptirou (Hann var kallaður Ptirou). Grunnhugmyndin að þessari bók byggir á upprunalegu fyrirmynd skaparans Rob-Vel að Sval en sagan fjallar því ekki beint um hann. Þessi bók er mjög góð og, að mati SVEPPAGREIFANS, sú saga í seríunni sem er hvað flottust teiknuð.
- 13) Fondation Z (Grunnur Z) er þrettánda bókin í Série Le Spirou de... og kom út vorið 2018. Handritið að sögunni er eftir Denis-Pierre Filippi og Fabrice Lebeault sá um teikningarnar. Hér koma við sögu gamlir kunningjar eins og Zorglúbb og Sammi frændi en sagan er framúrstefnulegur vísindaskáldskapur í þróaðri kantinum þar sem geimverur og fleira framandi kemur við sögu. Einhvers konar Svalur í Sci-Fi. Bókin er að sögn mjög flott og forvitnileg en bara engin Sval og Val bók.
- 14) Og nýjasta afurð þessarar hliðarseríu heitir L'espoir malgré tout og er eftir Émile Bravo. Sagan kom út október 2018 og er sjálfstætt framhald af Le Journal d'un ingénu en höfundurinn er búinn að teikna um 330 blaðsíðna framhald sem stendur til að gefa út í fjórum bindum á næstu tveimur árum. Þarna heldur Bravo áfram að spinna þeim Sval og Val saman við hernámsárin í Belgíu og hann gleymir ekki að viðhalda Tinna tengingunum úr fyrstu sögunni. SVEPPAGREIFINN getur ekki beðið eftir að fá þessa bók (og auðvitað allar framhaldsbækurnar fjórar) í hendurnar en líklega verður þó ekki hægt að kveða upp endanlega dóm um þennan hluta seríunnar fyrr en síðasta heftið er komið út.
Engin ummæli:
Skrifa ummæli
Út með sprokið!