14. desember 2018

89. JÓLI LITLI Í SVEPPABORG

Nú styttist til jóla og SVEPPAGREIFINN reynir því að hengja myndasögufærslu vikunnar við eitthvað sem tengist þeim notalega árstíma. Efnið að þessu sinni er svona aðeins til hliðar við það sem Hrakfarir og heimskupör ganga að mestu út á en þó ekki. Í jólablaði belgísk/franska teiknimyndatímaritsins SPIROU (númer 1027), sem kom út þann 19. desember árið 1957, birtist stutt tveggja síðna jólasaga, La bûche de Noël, sem fjallaði um ungan strák er nefndist einfaldlega Le Petit Noël. Noël þýðir auðvitað jól á frönsku en er einnig til sem skírnarnafn og nafn stráksins er því eins konar orðaleikur tengdur efni (jóla)sögunnar. Á íslensku myndi hann líklega kallast Litli Jóli eða Jóli litli en það voru þeir félagar André Franquin og Jidéhem sem áttu heiðurinn að þessari stuttu sögu. Jólasöguna má sjá í lok færslunnar en hér má sjá jólablað SPIROU, árið 1957, sem hún birtist fyrst í.
Jóli litli varð þó ekki að fastri sögupersónu í SPIROU tímaritinu til að byrja með heldur birtist hann aðeins öðru hvoru í blaðinu og þá oftast við hátíðlegri tilefni í kringum jólablöð tímaritsins. Alls teiknaði Franquin fjórar jólasögur um Jóla litla en í seinni sögunum kom Will að handritsgerðinni í stað Jidéhem. Þessar fjórar jólasögur birtust allar í SPIROU á næstu árum og heita La bûche de Noël (nr. 1027 - 1957), Les étranges amis de Noël (nr. 1078 - 1958), Noël et l'Elaoin (nr. 1131 - 1959) og  Joyeuses paques hella mon p'tit Noël (nr. 1354 - 1964). Reyndar voru fleiri sögur gerðar um Jóla litla og samansafn af þeim hafa verið gefnar út í bókaformi en rauði þráðurinn í gegnum þær sögur snúast um lítið vélmenni sem Jóli litli kynntist í sögunni Noël et l'Elaoin.
En Jóli litli, sem er mikill dýravinur, er feiminn, einmana og óhamingjusamur drengur sem á enga vini. Hann er óheppinn, verður fyrir stríðni frá öðrum krökkum og auk þess eiga kennararnir hans í skólanum það jafnvel til að leggja hann í einelti. Foreldrar Jóla litla eru frekar fátæk og þegar jólahátíðin nálgast þá hellist yfir hann einmanaleiki og sorg enda hafa foreldrar hans ekki efni á að kaupa handa honum jólagjafir. Jóli litli þraukar þó í gegnum hver jólin á eftir öðrum en það getur hann þakkað vinskap sinn við Gorm sem hann kynntist í fyrstu sögunni.
Þökk sé Gormi varð Jóli litli síðar að einhvers konar hliðarpersónu meðfram ævintýrum þeirra Svals og Vals (og þá væntanlega einnig með Viggó viðutan) enda býr hann í Sveppaborg. Það skýrir einnig flakkið á Gormi sem dvelur langdvölum í garði Sveppagreifans við kastalann en sem dæmi þá birtist til dæmis borgarstjórinn í Sveppaborg einnig í sögunum um Jóla litla. Þannig má til dæmis líka sjá Jóla litla bregða fyrir í heimabæ sínum sem aukapersónu í tveimur bókum með Sval og Val. Í sögunni um Fangann í styttunni (1960) leikur hann stórt hlutverk í byrjun bókarinnar þar sem hann er að sendast fyrir borgarstjórann en líklega hefur þýðandinn, Jón Gunnarsson, ekkert verið að velta fyrir sér að Jóli litli léki stærra hlutverk í annarri seríu og nefnir hann því einfaldlega bara Sigga.
Svipaða sögu má segja um þýðingar bókarinnar á öðrum tungumálum því að á þýsku nefnist hann til dæmis Nicki. Í aukabók um Gorminn, sem SVEPPAGREIFINN á, má finna samansafn af stuttum sögum eftir Franquin sem birtust í SPIROU tímaritinu og hafa ekki endilega fylgt neinum Sval og Val bókum. Bók þessi er á dönsku en Jóli litli kemur fyrir í nokkrum þeirra sagna og kallast þar til dæmis Julius.

Hin Sval og Val bókin sem Jóli litli birtist lítillega í er Svaðilför til Sveppaborgar (1968). Þar er hann einfaldlega á röltinu í Sveppaborg, sparkandi í niðursuðudós, á gangstéttinni á meðan Valur hleypur inn í bókabúð þorpsins til að kaupa Sveitablaðið
En jólaþemað sem átti að einkenna þessa færslu snýst sem sagt um söguna La bûche de Noël frá árinu 1957. Og til að koma jólasögunni til skila tók SVEPPAGREIFINN sér það bessaleyfi að rifja upp gamla og ryðgaða "dönskuhæfileika" sína úr Splint & co. special bókinni Spirellen sem Interpresse gaf út árið 1981. Það tókst reyndar ekki skammlaust og vonandi fyrirgefur Guðný dönskukennari SVEPPAGREIFANUM þau ófáu skáldaleyfi sem einkenna þýðingu hans. Og vonandi fyrirgefa líka lesendur (og rétthafi sögunnar á Íslandi) SVEPPAGREIFANUM þá þörf að stelast til að setja hana hér inn. En svona birtist La bûche de Noël fyrst og það má auðveldlega tengja anda og blæ sögunnar við allt það sem Franquin var að gera um Sval og Val á þessum árum.

Engin ummæli:

Skrifa ummæli

Út með sprokið!